Over het project

Ruimtelijke kwaliteit is een ingewikkeld begrip. In de praktijk blijkt dat inwoners op veel manieren belang hebben bij de kwaliteit van hun leefomgeving. Men vindt er altijd wat van en is vaak erg betrokken bij die kwaliteit. De overheid onderkent het belang van de kwaliteit van de leefomgeving en vindt dat zij een rol moet hebben in het realiseren en borgen van die kwaliteit. Daarmee wil zij recht doen aan het belang dat inwoners hechten aan kwaliteit van hun leefomgeving. 

De samenleving verandert en daarmee verandert ook de rol van de overheid. Dit leidde binnen de Vereniging van Friese Gemeenten (VFG) tot een belangrijke vraag, namelijk: “Hoe zorgen we binnen een veranderende maatschappelijke en wettelijke context voor een kwaliteit van de gebouwde omgeving waar we trots op zijn?”. 

Om deze vraag te beantwoorden beschreven we de manieren waarop kwaliteitsborging van de gebouwde omgeving, de welstand, op dit moment is geregeld. We identificeerden bouwstenen voor een nieuwe praktijk van kwaliteitsborging:

• Van toetsen achteraf naar interactie vooraf;

• Van sturende professionals naar ondersteunende professionals;

• Inspireren in plaats van opleggen;

• Differentiatie naar gebied;

• Integraliteit;

• Ruimte voor “mienskip” (gemeenschapszin);

• Ruimte voor directe democratie;

Met deze bouwstenen ontwikkelden we een denkmodel met 8 typologieën voor kwaliteitsborging.

1. Chaos van individuele belangen

2. De overheid weet wat goed is

3. Wijsheid van de gemeenschap

4. Kwaliteit van het proces

5. Kwaliteit zonder draagvlak

6. Technocratie

7. Geïsoleerde kwaliteit

8. Integrale kwaliteit. 

Het denkmodel gaat uit van drie variabelen: invloed van bewoners, invloed van de overheid en invloed van deskundigen zoals stedenbouwkundigen, architecten en landschapsontwerpers. Het model is een waardevol instrument voor gemeenteraden in Friesland om hun rol in borging van kwaliteit van de gebouwde omgeving te bepalen. Daarom heeft de VFG het document verspreid onder alle Friese gemeenten. Door het model krijgt de gemeenteraad inzicht in de rollen van bewoners, de overheid en deskundigen en de effecten van rolverdelingen. Per gebied kan zij kiezen hoe zij deze rolverdeling wil toepassen. 

Voor de gemeenteraad van de gemeente Leeuwarden was het aanleiding om Goedwijs projectmanagement te vragen een workshop met de gemeenteraad voor te bereiden en te begeleiden. De workshop leidde tot aanmerkelijke nuanceringen in aanvankelijke standpunten omdat raadleden meer inzicht kregen in effecten van hun keuzes.